Dự thảo nghị định mới hướng dẫn thi hành Luật Đất đai (về một số trường hợp cấp sổ đỏ, trình tự, thủ tục bồi thường, hỗ trợ tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất) đang được Bộ TN-MT rà soát, hoàn thiện. Được đưa ra lấy ý kiến các chuyên gia hôm qua, bản dự thảo mới nhất hiện có nhiều quy định đáng lưu ý.
Đất không giấy tờ được xét cấp “sổ đỏ”
Theo dự thảo nghị định, hộ gia đình, cá nhân đang sử dụng đất có nhà ở, công trình xây dựng mà không có một trong các loại giấy tờ quy định tại khoản 1 Điều 50 Luật Đất đai nhưng đã sử dụng ổn định trước 15/10/1993, không có vi phạm, được xác nhận không có tranh chấp, phù hợp với quy hoạch đã có thì được xét cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCN). Nếu tại thời điểm xét duyệt chưa có quy hoạch, thì người sử dụng vẫn được cấp GCN.
Trường hợp sử dụng đất trái với quy hoạch (tại thời điểm xét cấp GCN) và cơ quan nhà nước có thẩm quyền đã có chủ trương thu hồi đất thì người sử dụng đất không được cấp GCN nhưng được sử dụng theo hiện trạng cho tới khi có quyết định thu hồi đất.
Về các nghĩa vụ tài chính liên quan đất đai, nếu cơ quan nhà nước chậm làm thủ tục hoặc hướng dẫn kê khai đăng ký không đúng quy định… thì thời điểm tính nghĩa vụ tài chính được xác định tại thời điểm nộp hồ sơ lần đầu.
Đất giao trái thẩm quyền được hợp thức hóa
Theo dự thảo nghị định, đất được sử dụng theo văn bản giao đất (có ký tên, đóng dấu) của cơ quan, tổ chức giao không đúng thẩm quyền trước ngày 1/72004 (ngày Luật Đất đai 2003 có hiệu lực) nhưng có giấy tờ chứng minh về việc đã nộp tiền sử dụng đất cho cơ quan, tổ chức trước ngày này, nếu được UBND cấp xã trở lên xác nhận là đất không có tranh chấp thì người đang sử dụng đất được cấp GCN. Trường hợp đất đã được sử dụng ổn định từ trước ngày 15/10/1993 sẽ không phải nộp tiền sử dụng đất đối với diện tích đất thực tế đang sử dụng.
Không được cấp “sổ đỏ” trong trường hợp nào?
Cũng theo dự thảo, hộ gia đình, cá nhân sử dụng đất trước 15/10/1993 không được cấp GCN nếu tại thời điểm bắt đầu sử dụng có một số hành vi vi phạm như: vi phạm quy hoạch xây dựng đã được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền xét duyệt và công bố; lấn chiếm hành lang bảo vệ an toàn công trình công cộng đã được công bố, cắm mốc; lấn chiếm lòng đường, lề đường, vỉa hè đã có chỉ giới xây dựng; lấn chiếm đất sử dụng cho mục đích công cộng, đất chuyên dùng, đất của tổ chức, đất chưa sử dụng và các trường hợp vi phạm đã có văn bản ngăn chặn nhưng người sử dụng đất vẫn cố tình vi phạm.
Ngoài ra, sẽ xử lý tương tự đối với các hành vi vi phạm quy hoạch tổng thể hoặc quy hoạch chi tiết mặt bằng xây dựng đã được cơ quan có thẩm quyền xét duyệt và công khai đối với diện tích đất đã giao cho tổ chức, cộng đồng dân cư quản lý…
Bồi thường hỗ trợ khi thu hồi đất sử dụng sau 15/10/1993
Về xử lý thu hồi, bồi thường đối với đất không giấy tờ sử dụng từ sau 15/10/1993 tới trước 1/7/2004, nếu được UBND cấp xã xác nhận không tranh chấp, phù hợp với quy hoạch thì hộ gia đình, cá nhân được xét cấp GCN. Tuy vậy, hộ gia đình, cá nhân sẽ phải nộp 50% tiền sử dụng đất đối với diện tích sử dụng không vượt quá hạn mức đất ở. Phần vượt hạn mức (nếu có) sẽ phải nộp 100% tiền sử dụng đất.
Đối với diện tích đất thuộc dạng trên nhưng chưa được cấp GCN, dự thảo giải quyết theo hướng nếu đất đang sử dụng thuộc nhóm đất nông nghiệp thì người đang sử dụng được bồi thường theo đúng diện tích đang sử dụng nhưng không vượt quá hạn mức giao đất nông nghiệp.
Trường hợp là đất có nhà ở, công trình và không có các vi phạm trong quá trình sử dụng thì được bồi thường 50% giá trị về đất đối với diện tích thực tế đang sử dụng nhưng phần được bồi thường cũng không được vượt quá hạn mức giao đất ở.