Paris – kinh đô ánh sáng – luôn là niềm mơ ước đỗi với mỗi người khi có dịp đặt chân tới. Mỗi viên gạch, mỗi công trình đều khiến ta phải trầm trồ và thán phục bàn tay tài hoa của con người. Nói đến Paris là ta nhớ đến Khải hoàn môn với đại lộ Champs Elysées rộng lớn, tháp Eiffel, nhà thờ Đức bà Parisvới câu chuyện về chàng Quasimodo và nàng Exmeralda xinh đẹp….

1. Thời Napoleon đệ tam, với tinh thần “đế chế”, nam tước Haussmann mở hàng loạt các quảng trường và trục đường lớn: 100km đường đô thị, 70km đường nông thôn. Việc chiếu sáng công cộng bằng khí đốt ở 32.320 điểm đã thực sự đem lại cho Parismỹ danh: Kinh đô ánh sáng. Công trình tiêu biểu nhất cho tình thần: hoành tráng – quyền uy – vinh quang của Parisđế chế là tổ hợp: trục đường Champs Elysées, quảng trường Ngôi sao và Khải hoàn môn. Cho đến nay, trên thế giới, chưa có đô thị nào có được một trục cảnh quan hoành tráng đến như vậy. Ý tưởng “đưa rừng Boulognevào Paris” của Nam tước Haussmann đã được thực thi. Quảng trường Ngôi sao do KTS Jacques Ignace Hittorff thiết kế với đường kính 240m, với 12 nhánh đại lộ toả ra như mặt đồng hồ, mà tâm điểm là Khải hoàn môn. Trục chính là đại lộ Champs Elysées rộng 70m. Các KTS cảnh quan Barillet-Deschamps, Jean-Charles Alphand là những người đã góp phần tạo nên một hình thức đại lộ tiêu biểu cho các đô thị hiện đại: đại lộ có dãy cây xanh lớn ở giữa và hai tuyến xe chạy 2 bên. Vào nă m 1806, Napoleon dự kiến đặt tại đây một Khải hoàn môn tôn vinh quân đội vĩ đại của mình. Đồ án được chọn là của KTS Jean Francois Chalgrin, theo tinh thần của Khải hoàn môn Titus ở Roma. Khải hoàn môn cao 50m, rộng 47m, dày 21m được dựng lên sừng sững. Tuy chưa bước chân qua cổng bao giờ, nhưng ông đã để lại cho Parismột công trình vĩ đại mà từ đó con người không dựng lại chiếc cổng nào lớn hơn nó. Đó là nơi mọi du khách đều đến chụp ảnh kỷ niệm, ngắm rồi mua sắm (đừng bỏ qua cơ hội chọn mua dầu thơm trong cửa hàng Sephora), nhâm nhi ly giải khát, tách cà phê hay ăn món nghêu luộc với khoai tây chiên trên đại lộ Champs – Elysées.

Quảng trường Ngôi sao với Khải hoàn môn

2. Nhà thờ Sacré Coeur, xây dựng từ 1876 đến 1914 theo kiểu thức La Mã – Byzantine, tuyệt đẹp nhờ tọa lạc trên ngọn đồi Montmartre, vòm cao 273 feet, là điểm cao thứ hai của thủ đô Paris sau tháp Eiffel. Đây là nhà thờ có lối kiến trúc đẹp mắt và rất vững chắc.

3. Trung tâm văn hóa Georges Pompidou (còn được gọi là Beaubourg) (1971-1978) được xem là nơi cất giữ nhiều kho tàng nghệ phẩm thế kỷ 20-21 do còn là “ngôi nhà của Bảo tàng nghệ thuật hiện đại” (40.000 tác phẩm nhưng chỉ trưng bày 850). Công trình giống như một nhà máy công nghiệp với các lồng kính trong suốt bao quanh các thang tự hành và thang bộ, cấu kiện kiến trúc phơi bày, không gian kiến trúc đa năng và uyển chuyển, khỏe khoắn, tinh gọn, chính xác và thôi thúc khám phá. Bước vào đây ta không chỉ có cảm giác đứng trong một tòa nhà văn hóa mà còn chứng kiến cỗ máy văn hóa đang hoạt động và sản xuất các sản phẩm văn hóa cho nước Pháp và thế giới. Công trình là tác phẩm của 2 KTS lớn: Richard Roger và Renzo Piano.

4. Tháp Eiffel được xây dựng nhân triển lãm Paris1889, 100 năm Cách mạng Pháp. Tháp mang tên Gustave Eiffel, người đã cùng Etienne Sauvestre, KTS Maurice Koechlin vượt qua sự phản đối của dư luận lúc bấy giờ để dựng nên một tòa tháp 3 tầng, có hai nhà hàng Altitude 95 (tầng 1) và Le Jules Verne (tầng hai), cao 320,755m (kể đến đỉnh anten vô tuyến truyền hình); chân đế rộng 124,906m. Ngày quang mây có thể phóng tầm nhìn ra xa 90km. Với 22.000 ngọn đèn, ban đêm, tháp Eifel rực sáng như một sao chổi, gởi những thông điệp văn hóa của người dân Paris đương thời cho các thế hệ mai sau. Mua vé leo lên tầng cao chót vót, bạn nhớ tìm nơi chỉ dẫn nhìn về hướng Sài Gòn ở cách đó gần 10.000km.

5. Hotel des Invalides được xây dựng để làm bệnh viện quân đội nhưng rồi đã là “chúng cư” của 4.000 gia đình, nhưng từ 1840 trở đi thì chuyển thành lăng tẩm của Napoléon.

6. Cung điện Louvre được xây dựng trong nhiều giai đoạn, nhưng chủ yếu theo phong cách cổ điển Pháp thịnh hành nhất dưới triều đại Louis XIV (1643-1715). Louvre cổ gồm các công trình bao quanh Sân Vuông, là tác phẩm của các KTS Pierre Lescot, Lemercier, Claude Perrault. Louvre mới được xây dựng dưới thời đệ nhất đế chế, mà tác giả là các KTS Percier và Fontaine, dưới thời đệ nhị đế chế là các KTS Visconti và Lefuel. Khải hoàn môn Carrousel là một cổng chào không lớn nhưng rất đẹp, giúp cho Louvre thêm trang trọng. Đứng ở vườn Louvre bên cạnh Khải hoàn môn, ta thấy tháp Eiffel ở bên trái. Còn đứng ở giữa cổng Khải hoàn môn này, ta nhìn thấy Trụ biểu (Obélisque) Ai Cập trên quảng trường Concorde và Khải hoàn môn ở quảng trường Ngôi sao, cả ba công trình này cùng nằm trên một đường thẳng.

Một công trình kiến trúc độc đáo mà ta không thể bỏ qua là Kim tự tháp thủy tinh của KTS người Mỹ gốc Hoa Ieoh Ming Pei. Với kích thước mỗi cạnh 35.40m; cao 21.65m; kim tự tháp thủy tinh có kích thước rất vừa phải và tỷ lệ thích hợp với không gian của tổng thể cung điện Louvre. Những kích thước này đã được tính toán kỹ lưỡng theo các quy luật tỷ lệ vàng được áp dụng từ xa xưa mà Leonardo da Vinci tổng kết.

Cung điện Louvre là nơi du khách nên dành ít nhất trọn một ngày tham quan vì có đến 400.000 nghệ phẩm, cổ vật (chỉ thường xuyên trưng bày 35.000 trong đó có tượng vệ nữ Milo, tranh Mona Lisa của Leonardo da Vinci, tượng nữ thần chiến thắng…).

7. Bảo tàng Cluny, xây dựng vào thế kỷ 15 để làm nơi ăn nghỉ, nay là một nơi cất giữ nhiều cổ vật La Mã, nghệ phẩm giá trị.

8. Bảo tàng Orsay cất giữ nhiều nghệ phẩm của các nghệ sĩ nổi tiếng trong thời gian từ 1848 đến 1914 như Monet, Delacroix, Manet, Courbet, Cézanne, Van Gogh, Renoir, Matisse…

9. Bảo tàng Picasso có 203 bức tranh, 191 bức tượng, 85 đồ sành sứ cổ và hơn 3.000 bản thảo, bức phác hoạ của nghệ nhân nổi tiếng nhất thế giới.

10. Nhà thờ Đức bà Paris, một kiệt tác và điển hình của kiến trúc gô-tích Paris, khởi công xây dựng năm 1163 và chỉ hoàn tất sau đó hai thế kỷ, là đại giáo đường Công giáo La Mã nổi tiếng nhất sau đền thờ Thánh Phêrô ở Roma. Nhà thờ cũng gắn liền với tác phẩm nổi tiếng “Thằng gù nhà thờ Đức bà” của đại văn hào Pháp Victor Hugo. Nhà thờ được xây trên nền 2 nhà thờ cũ: Saint Etienne và thánh đường Đức bà. Việc khởi công được tiến hành bằng buổi lễ đặt viên đá đầu tiên của giáo hoàng Alexandre III. Thánh đường gồm một sảnh chính với 10 gian; mỗi cánh bên gồm 2 tay, mỗi tay có 3 gian; một điện gồm 4 gian và hậu cung được vây quanh bởi hai dãy hành lang. Chiều cao tính đến đỉnh tháp là 63m.